Bestaan er werkelijk vier opvoedstijlen? Een dergelijk model heeft vast zijn nut, maar ook zijn beperkingen en is ooit ontstaan als een schematische weergave van de werkelijkheid, een werkmodel. Maar is het niet zo dat ouders gedurende hun ‘carrière’ als opvoeder van alles doen? En is dat niet gewoon oké, zolang ze niet in extreme mate gaan trekken en sturen, pushen en duwen?

Zoals ik met het ‘opvoedkompas’ in mijn boek “In contact met ouders” laat zien is er een groot arsenaal aan opvoedtechnieken die alle ouders wel eens gebruiken.

Regels vaststellen, een duidelijke instructie geven, aandringen, af en toe een privilege ontnemen – het kunnen allemaal prima technieken zijn om je kind iets voor te schrijven. Op het moment dat je dit als enige opvoedstijl zou hanteren, zou je uitschieten in ingrijpen, ruzie maken, corrigeren, verwijten of onredelijk straffen. Bedoelen ze dat met autoritair opvoeden? En bedoelen ze dan met positief opvoeden: voortdurend ophemelen en complimenteren? Hoe zit het dan met het erkennen van emoties, het kind verantwoordelijkheden geven, en keuzes voorleggen, samen iets oplossen, de fantasie van een kind gebruiken?

Helaas wordt ‘positief opvoeden’ soms te smal opgevat: ouders krijgen allerlei technieken aangeleerd om het gedrag van hun kinderen bij te sturen, en de aandacht voor het grotere plaatje dreigt te verdwijnen.

Opvoeden is zóveel rijker dan alleen maar “straffen of belonen”! En zóveel breder dan het bijsturen van gedrag! Het helpt ons niet verder om het denken over opvoeden te polariseren in ‘goed’ en ‘slecht’ opvoeden. Sterker nog, het zou goed zijn als we nieuwsgierig naar elkaar zijn en van elkaar leren! Met als kernvraag: wat heb jij en wat heb ik nodig om jouw kind te begeleiden, op weg naar volwassenheid? Wat een mooie en soms zware verantwoordelijkheid hebben we! Laten we elkaar daarin steunen! Er zijn zoveel mogelijkheden!

De kern van het ouderschap is het contact met het kind; met dit unieke mens, dat zich ontwikkelt van een hulpeloze en weerloze baby naar een zelfbewuste en zelfstandige volwassene. Natuurlijk speelt socialiseren daarin een rol, maar met mate. Veel belangrijker is de betrokkenheid van ouders bij het opgroeien van hun kroost.

Afgelopen week berichtte het NJi over een onderzoek onder ouders: de media spreken/schrijven vaak te negatief over ouders; daarnaast vinden ouders dat experts elkaar vaak tegenspreken. Het is erg belangrijk dat experts een andere, meer ondersteunende, rol innemen!

Een ander bericht trok mijn aandacht deze week: het Search Institute in de VS heeft onderzoek gedaan naar de rol van de relatie tussen ouders en kinderen. Dat is een verademing na tal van studies over opvoedstijlen. En wat bleek uit het onderzoek onder ruim duizend ouders: de kwaliteit van de relatie is belangrijker voor gezond en veilig opgroeien dan welk demografisch kenmerk dan ook: in alle bevolkingsgroepen. Hier vind je een korte samenvatting van het onderzoek.

In mijn boek “In contact met ouders. Empowermentgericht adviseren bij opvoedvragen” ga ik op deze kwesties dieper in.

Het is tijd voor een pedagogische benadering van ouderschap. Voor alle duidelijkheid: daarmee bedoel ik niet het veranderen van het gedrag van kinderen, maar het stimuleren van het leren van opvoeders! Ik pleit voor lerend ouderschap.

Voor iedereen die wel eens opvoedvragen van ouders krijgt en hier motiverend op in wil gaan.

Besteladres:

https://catalogus.noordhoffuitgevers.nl/shop/nu/in-contact-met-ouders

Wat is er toch gebeurd met onze ideeën over ouderschap sinds Diana Baumrind vijftig jaar geleden een model van vier opvoedstijlen ontwikkelde? Zijn we nu ècht gaan denken dat we gedurende het Grote en Lange Avontuur dat ouderschap is maar één opvoedstijl hanteren – en dat de ene stijl dan ook nog eens beter is dan de andere? De werkelijkheid is een stuk complexer en daarom kunnen we hier best een beetje meer in ontspannen.

Over opvoeden heeft iedereen wel een mening en we vinden vooral dat we het zelf goed doen en de meeste anderen slecht. Dit, ondanks het feit dat we vrijwel allemaal de ervaring hebben dat ouderschap een leerproces is. Zodra we onze eerste spruit in de armen houden realiseren we ons dat we alles zullen moeten uitzoeken en uitvinden. We kennen immers dit kind nog niet, met al zijn unieke kenmerken en eigenaardigheden? En wie kent zichzelf als opvoeder? En voor welke uitdagingen kom je te staan als je kind 2, 8, 15 jaar oud is? Of als het leven tegenzit?

De realiteit is dat een ongekend steile leercurve in ons leven zich aandient bij elk kind dat geboren wordt en alle jaren daarna. Bij sommige ouders gaat dat makkelijk, ze kunnen wellicht terugvallen op intuïtie, overgedragen kennis en vaardigheden, een sterk netwerk. Het gaat overigens goed met opvoeden in Nederland. Vrijwel alle ouders vinden dat ze het goed doen. Maar ongeveer de helft van de ouders geeft daarbij óók aan dat het ouderschap moeilijker is dan ze van tevoren hadden verwacht.

In mijn boek “In contact met ouders. Empowermentgericht adviseren bij opvoedvragen” pleit ik ervoor om eerst maar eens naast ouders te gaan staan (zo moeilijk is dat niet, je bent er misschien zelf ook wel eentje). Ouders komen namelijk met talloze professionals in aanraking: van de verloskundige tot de huisarts, van de kraamverzorgende tot de kinderleidster, van de schooljuf tot de zwemleraar, van de docent tot de mentor, van de voetbaltrainer tot de jongerenwerker en van de online pedagoog tot een kenniscentrum.

Helaas blijkt dan dat het denken in termen van opvoedstijlen het contact danig in de weg staat. Sterker nog, veel gesprekken over opvoeden zijn doordesemd van impliciete of expliciete oordelen over wat ‘goed opvoeden’ is. Er bestaat niet zoiets. Veel helpender, milder en opener zouden we met elkaar kunnen praten over  ‘lerend opvoeden’. Niet meteen zeggen dat jij wel weet hoe het moet, maar vragen stellen, luisteren, voorbeelden verzamelen, nieuwsgierig zijn naar elkaars aanpak. En dan gaat ieder zijns weegs en doet wat past en kan, in zijn/haar unieke situatie.

Het is niet het optimum om één opvoedstijl te leren, maar om twintig, dertig opvoedtechnieken te kunnen gebruiken en daar rijkelijk uit kunnen putten, al naar gelang de omstandigheden.

Dat is de basis voor één van de modellen die ik in mijn boek “In contact met ouders” uitwerk: het opvoedkompas (p. 83). Het bestaat  uit talloze opvoedtechnieken in alle mogelijke richtingen (gedrag voorschrijven/afleren/negeren/aanleren – allemaal heel handig op z’n tijd!) en met als kern: hoe ga je de verbinding met kinderen aan en versterk je die band? Ook ga ik in op het uitschieten in elke specifieke opvoedstijl. Dat is namelijk nooit een goed idee, hoe positief bedoeld ook…

In contact met ouders: voor iedereen die wel eens opvoedvragen van ouders krijgt en hier motiverend op in wil gaan.

Besteladres:

https://catalogus.noordhoffuitgevers.nl/shop/nu/in-contact-met-ouders