… Tijdens een winterwandeling zie ik opeens een meter of twintig verder een jongetje stampend voor me uitlopen. Ik loop dezelfde kant op en observeer dat een tijdje. Stamp, stamp, door de sneeuw rechts langs de weg. Hij draagt laarzen, een dikke trui. Misschien geen jas. Het vriest licht. Hij stampt maar door en er is niemand bij hem. Alles aan hem zegt: Boos! Boos? Ik kijk nog een tijdje. Woedend!

In deze blog roep ik volwassenen (ouders en professionals) op om vooral ontmoetbaar te zijn.

Lees de blog op Sociaalweb.

Een bijzondere oproep op Linkedin: Ina Holtrop, docent aan de NHL/Stenden Hogeschool wil het Pieterpad lopen met mensen die bezig zijn met de transformatie in het Sociaal Domein. Ze noemt het: het Transformatiepad.

Ik hoef geen seconde na te denken: wandelen + transformatie, dat gaat over mij! Ik meld me snel bij Ina, die ik nog helemaal niet ken. En omdat zij in het hoge Noorden woont vraag ik haar meteen om in Zuid-Limburg te komen logeren. Wanneer ik haar ophaal van het station komt ze me lachend met open armen tegemoet. Wat heerlijk om zo met een onbekende van start te gaan!

We wandelen de volgende dag op één van de koudste dagen van het jaar de etappe van Strabeek naar de Pietersberg bij Maastricht. Eigenlijk is het de begin- of eindetappe, maar voor Ina is het een tussenetappe. Daar zit al een wijze transformatieles in, vind ik… En zo zijn er meerdere.

Lees hier de blog van Ina Holtrop: Ontmoeting op het Pieterpad.

Mijn dochter was in tranen over de brexit-uitslag. Niet alleen omdat ze anglofiel is en in Engeland wil gaan studeren, en ook niet alleen omdat ze het verschrikkelijk vindt dat migranten er wéér van langs krijgen. Het is haar vertrouwen in de mensheid dat enorm onder druk staat. Zij is er getuige van dat de harde werkers het lijken te verliezen van de harde schreeuwers.

Lees mijn volledige column op Sociaalweb hier:

http://www.sociaalweb.nl/blogs/makkelijk-scoren-op-migratie-of-volhardend-werken-aan-integratie

“Wat kan je zelf?” Tegenwoordig is dat de eerste reactie van sociale professionals op hulp- en adviesvragen. Op de voet gevolgd door de vraag: “Wat kan jouw netwerk?” Als dat de enige reacties zijn, omdat er geen tijd (want geld) is om dieper op de vraag in te gaan, is het sociaal-agogisch werk beroofd van haar kern: veranderingsgericht begeleiden.

Het kan je niet ontgaan zijn dat de overheid sinds 2015 met diverse wetten probeert aan te sturen op meer eigen verantwoordelijkheid en participatie van burgers. Dit beïnvloedt ook de dagelijkse praktijk van sociale professionals, zoals pedagogen. Enerzijds heeft deze ontwikkeling veel enthousiasme en nieuwe creativiteit teweeg gebracht: buurtinitiatieven, versterking van peer support en (online) netwerken, kansen creëren. Anderzijds geven sociale professionals aan dat hun werk aan het verschralen is. Door de dubbelslag met de bezuinigingen is er domweg geen tijd om de “eigen kracht” en de “kracht van het netwerk” echt samen te verkennen, er het beste uit te halen en passende hulp te bieden, zodat hulpvragers veranderingsstappen kunnen zetten: er wordt bezuinigd op tijd en aandacht.

Het wrange is dat professionals eigenlijk veel zien in de beoogde vernieuwingen. De onderliggende visie is ‘feel good’: verantwoordelijkheid, kracht, creativiteit, zelfstandigheid, zelfsturing. Sterker nog, deze visie raakt het hart en de passie van elke pedagoog. Eindelijk is er weer ruimte voor de mens, de relatie, de levensloop, progressie. Een verademing na het betuttelen door experts, het heersende diagnose- en interventiedenken en het effectiviteitsparadigma van de afgelopen jaren.

Maar wacht eens, hier zit nu juist de paradox. Want het krachtdenken is gereduceerd tot twee relatief simpele vragen in plaats van een weloverwogen, contactrijke en goed onderbouwde professionele handelswijze. Het is daarmee gekaapt en ingekapseld in het effectiviteitsparadigma. Er is immers geen tijd om dit goed vorm te geven en de regeldruk is groot. Vele beroepskrachten ervaren dit als een duivels dilemma, omdat zij voelen dat dit lijnrecht ingaat tegen hun pedagogische passie. “Ik heb nog maar zelden het gevoel dat ik agogisch werk doe”, zegt een pedagoog die twintig jaar in het vak zit. “Onder het motto van “eigen kracht” moet ik mensen aan hun lot overlaten”, zegt een maatschappelijk werkster die met burn-out klachten thuis zit. De huidige werkwijze roept bovendien een perverse prikkel op: op èchte zieligheid staat een aandachtsbonus. En in plaats van naar krachtgericht werken dreigt dan de meeste aandacht van de sociale professionals juist naar het probleemgericht werken te gaan. Hierin schuilt een groot gevaar. Welke taal en methodische kennis hebben we straks nog om aan te duiden dat sociale professionals wel degelijk goed kunnen helpen om veranderingsprocessen in gang te zetten en te begeleiden? Termen als “empowerment” en “zelfregie” hebben al een verdachte klank gekregen, want door deze werkwijze nemen de eenzaamheid en vervreemding nu in rap tempo toe. Ik maak me hier ernstig zorgen over, te meer omdat er wel degelijk allerlei goede methodieken zijn om “eigen kracht” te bevorderen: maar zonder aandacht geen groei!

Een docent van Fontys Hogeschool Pedagogiek verwoordde laatst haar onmacht: “Er gaat enorm veel kennis en waarde verloren, als wij onze studenten voorbereiden op de dagelijkse praktijk zoals die nu is.” Oog voor leerprocessen en de tijd die daarvoor nodig is, goede gespreksvaardigheden, progressiegericht werken, effectieve online communicatie, een gezamenlijke verkenning van het netwerk, oog voor de affectieve kant van het ouderschap: dat mogen we allemaal niet opgeven onder de druk van de transitie. We moeten de studenten een breder perspectief en een steviger fundament bieden. Dat vind ik terecht, want we leiden studenten niet op voor nu, maar voor een toekomst van tientallen jaren nuttig, opbouwend, waardevol sociaal-agogisch werk. Onze samenleving heeft deze “change agents” harder nodig dan ooit.

Een interventie is een kleine of grote ingreep om een verandering te bewerkstelligen. Een troostend woord spreek je uit om iemands verdriet te verzachten; een cursus wordt gegeven om iemand competenter te maken in onderwerp x, y of z.

Veel interventies gaan ervan uit dat de lerende in staat is om te leren. Het is het klassieke schoolmodel: je moet blokken om een voldoende te halen voor je wiskundeproefwerk. Het doel staat mogelijk behoorlijk ver van de lerende af, vooral als je niet goed bent in wiskunde en de stof eigenlijk niet begrijpt. Dat betekent dat de interventie en het doel vast staan en dat de lerende in beweging moet komen. Ziet jouw interventie er zo uit? Dat is prima, als de lerende leercapaciteiten heeft, gemotiveerd is, en het doel in principe haalbaar is. De lat mag zelfs best hoog liggen. Mensen die graag en makkelijk leren voelen zich hierdoor uitgedaagd. Dit model van interventie is echter niet geschikt voor lerenden die weinig ervaring hebben met leerprocessen, voor wie het doel te hoog gegrepen is of die niet zelfstandig in beweging kunnen komen en blijven.

Bij andere interventies is er helemaal geen doel bepaald. De interventie of het programma bestaat uit allemaal onderdelen die leuk of interessant zijn, maar waarvan niet duidelijk is waar ze toe bijdragen. Dit model zie je vaak bij spontaan georganiseerde activiteiten, zoals een leuke spelletjesmiddag voor kwetsbare kinderen. Ja, maar waarom dan? Het kan best een leuke middag worden, maar iedereen zal het anders ervaren en er is een grote kans dat jouw organisatie er de volgende keer geen budget voor uit wil trekken, omdat er geen duidelijke opbrengst is. Dit soort interventie is niet ‘volwassen’. Zonder een doel is er weinig leerrendement.

Een goede pedagogische interventie, met andere woorden, een ingreep die een wezenlijk veranderingsproces in gang zet, sluit aan bij de kenmerken en doelen van de lerende. Er wordt aan doelen gewerkt die herkenbaar en belangrijk zijn voor de lerende. Denk aan een bijeenkomst waarin de uitwisseling van ervaringen met conflicten centraal staat, om deze beter te gaan hanteren. De interventie is relevant en daarom zal de lerende in beweging komen. De onderdelen van de interventie blijven bijdragen aan het doel, bijvoorbeeld door een gespreksleider die dat bewaakt. Dit type interventie is geschikt voor alle lerenden.

Hoe ziet jouw interventie eruit? En is het ontwerp ervan geschikt voor wat je wilt bereiken?